“ Same Same, but different story.”

Een bevoorrecht mens als ik, die op verschillende plekken op de wereld gewoond en gewerkt heeft, kan interessante vergelijkingen trekken. Neem nou de verschillende historische bezienswaardigheden, zoals Angkor Wat in Cambodja, Palenque in Mexico of Machu Picchu in Peru. De overeenkomsten zijn indrukwekkend: bouwstijlen, materialen, verfijnd spel van schaduw en licht en de overweldigende natuur, te midden waarvan deze uitgestrekte plekken gesitueerd zijn. Ik maakte er een opmerking over tegen onze gids in Angkor Wat. Die keek mij bedachtzaam aan en sprak de woorden: “Same same, but different story”.

In die woorden zit een grote wijsheid.

Naast de architectonische overeenkomsten tussen oude culturen in Zuid-Oost Azie en Latijns-Amerika, is er ook een akelige overeenkomst in de manier waarop er wreed een einde kwam aan hoogstaande culturen. In Latijns Amerika bevochten allereerst inheemse culturen elkaar op leven en dood maar waren het uiteindelijk christelijke westerlingen die korte metten maakten met die ‘achterlijke' culturen  van de Inca's, Maya's en Azteken. In Zuid Oost Azië was het een strijd tussen Hindoes, Boeddhisten en Moslims, die elkaar wederzijds achterlijk noemden. Net iets anders, maar het effect van onderwerping was hetzelfde.

Same same, but different story.

Een andere akelige overeenkomst zag ik op de killing fields nabij Phnom Penh, in Cambodja. Op deze plek, waar tienduizenden mensen als beesten afgeslacht werden, ging het bij het vermoorden van baby's er net zo aan toe als tijdens de genocide van de inheemse bevolking in Guatemala. Babietjes werden, terwijl hun moeders moesten toekijken, met hun hoofdjes tegen een boomstam dood geslagen. Same same, but different story. In beide gevallen gebeurde het uitmoorden van mensen op grond van een onterecht superioriteitsgevoel, al was het een ander verhaal.  In Guatemala ging het om etniciteit en in Cambodja om politieke ideologie.

Vergelijkbaar is het proces van traumaverwerking van deze gebeurtenissen die nog maar zo relatief kort geleden, jaren zeventig van de vorige eeuw, plaastvonden. In Guatemala bezocht ik een aantal jaar geleden een forensisch laboratorium, waar, toen met middelen uit Nederlandse ontwikkelingssamenwerking, de identiteit vastgesteld kon worden van de slachtoffers. Daar, net als in Cambodja, is die vaststelling de eerste onontbeerlijke stap in een lang en moeilijk proces van traumaverwerking.

Wat het ook voor iets vreselijks is, dat mensen in staat stelt elkaar onbeschrijflijke gruweldaden aan te doen, het is iets wat kennelijk een deel is van ons mens-zijn. En dat geldt voor mensen wereldwijd.

 Same, same but different story.

Gelukkig heb ik ook kunnen constateren dat die onmiskenbare overeenkomsten tussen mensen, in Afrika, Europa, (Latijns)Amerika en Azië, ook hele mooie en verbindende kanten kent. Bijvoorbeeld als het gaat om de liefde voor onze kinderen. Ik herinner mij hoe een doodse en sombere sloppenwijk in Manilla tot een uitbarsting van leven en lol kwam nadat ik gevraagd had naar de naam van een klein jongetje, dat bloot in een sinaasappelnetje aan een spijker in een deurpost hing. “Brian” was het antwoord van de trotse vader. Brian werd uit het net gehaald en hoog opgetild zodat alle toegesnelde buurtbewoners en ik hem goed kon bekijken. Er werd gelachen en gepraat.

Same same: in de liefde voor hun kinderen zijn alle mensen gelijk.

Same same but different story. Het is intens tragisch dat ondanks alle beloften van “nooit meer”, gruweldaden in de geschiedenis van de mensheid zich toch steeds herhalen. En dat iedere keer het conflict terug te brengen is tot onterechte gevoelens van superioriteit, meestal op grond van politieke ideologie of op grond van etniciteit. Achter die superioriteit gaan steeds weer gevoelens van angst schuil, angst gebaseerd  op onbekendheid met ‘de ander', met die andere cultuur, andere godsdienst, die we daarom maar ‘achterlijk' noemen. Het is iedere keer hetzelfde patroon met verschrikkelijke gevolgen, ook al is de story van bijvoorbeeld Cambodja of Guatemala – en Auschwitz en Rwanda - anders.

De ontwikkelingen in onze wereld anno 2016 zijn niet opwekkend. Of we nu kijken naar grote geopolitieke machtsverschuivingen, naar steeds weer oplaaiende oorlogen, naar de toename van (inheemse) vluchtelingen en migranten en de onmacht daar een humaan antwoord op te geven,  of naar wat er in onze directe omgeving gebeurt. Ook nu weer worden culturen en religies ‘achterlijk' genoemd en zien we onverdraagzaamheid, uitsluiting en gevoelens van superioriteit toenemen.

De geschiedenis leert ons dat we in dit soort tijden alert zouden moeten zijn en niet werkeloos toezien. Verscherping van tegenstellingen en scheidslijnen, of die nu etnisch, sociaal, generationeel of iets anders zijn, zoals in de Verenigde Staten (Dallas) in het Verenigd Koninkrijk  (Brexit) en in Leusden waar vorige maand kindertjes uit het asielzoekerscentrum niet mee mochten lopen met de avondvierdaagse, het dwingt ons tot actie.

Die actie moet mijns inziens gericht zijn op de kern waar het iedere keer weer om draait: angst die voortkomt uit onbekendheid en die leidt tot agressie. Angst is immers een slechte raadgever. Angst wegnemen kan het beste door het bewust creëren van mogelijkheden voor werkelijk contact, intensief en structureel,  tussen groepen en segmenten in de samenleving die steeds minder met elkaar op lijken te willen hebben.

Daarom zijn voorstellen gericht op gezamenlijke actie die groepen en segmenten bij elkaar brengen, zoals #Plein-dag van Alex Krijger en #buurtstages van Dave Ensberg van belang.

Omdat we als mensen uiteindelijk allemaal same same zijn en het nu de hoogste tijd is voor een werkelijk different story. 

print this article   |   share this article on:

More articles from Kathleen Ferrier

’Ze is nooit moe’ Dubbelinterview FD (24 June 2021) Artikel van Astrid Theunissen in het FD op 24 november 2020: Gesprek met Kathleen Ferrier en haar zoon Ezra Ferrier de BoerContentspecialist Ezra Ferrier de Boer (29) is de jongste zoon van mensenrechtenvoorvechter Kathleen Ferrier (63), voormalig CD...  |  read blog »

China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van Covid-19 (19 April 2020) China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van de Covid-19.   Zaterdag 18 April was een gitzwarte dag voor Hongkong. 14 vooraanstaande pro-democratie leiders werden gearresteerd  12 mannen en 2 vrouwen. Onder hen journ...  |  read blog »

Preek van de Leek (27 March 2020) Geschreven in een ander tijdperk. Maar nogal wat mensen vragen mij nu de tekst op te sturen, omdat ze hem nogeens willen lezen. Hierbij dan de Preek van de Leek, zoals gehouden in Doesburg, 2 februari 2020.      Zusters en Broeder...  |  read blog »

Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie (20 August 2019) Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie Nieuwsbericht | 20-08-2019 | 16:00 Den Haag, 15 augustus 2019 – Op voordracht van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is Kathleen Ferrier (1957) voor een periode van vier jaar...  |  read blog »

Hongkong vergt gezamenlijke China Strategie (14 August 2019) Hongkong vergt gezamenlijke China-strategie democatische wereld     De grimmige situatie in Hongkong vraagt om een gezamenlijke China-strategie van de democratische wereld; eerst op korte, maar ook op langere termijn. Dit raakt ook de NA...  |  read blog »