Toen in 1997 er een einde kwam aan de  Britse overheersing van Hong Kong en de stad werd “teruggegeven” aan China, zoals men de “handover” in China duidt, vond er volgens velen een huwelijk plaats dat gemaakt was in de (politieke) hemel. Het ging hier immers om het samengaan van een metropool van internationaal financieel belang met het land dat in de zeer nabije toekomst tot de grootste economie van de wereld zou kunnen uitgroeien. Succes verzekerd, win-win situatie!

Vandaag de dag maken we hier in Hong Kong van nabij mee dat,  wat begon als een gelukkig huwelijk, waar de wereldeconomie haar vingers bij zou aflikken, wellicht een minder gelukkige verbintenis kan blijken te zijn. De reden daarvan is gelegen in een ongelijke verdeling van macht en de grote verschillen in politieke achtergrond van beiden.  Het cruciale punt waar het hier nu om gaat is de interpretatie van wat democratie is.

Chu Anping, een Chinees wetenschapper en journalist die ‘verdween' tijdens de Culturele Revolutie zei eens dat onder Kwomintang democratie in China een kwestie van gradaties was, je kon er meer of minder van hebben. Maar onder de communisten was het een heel klein beetje tot  helemaal niets.

Over gradaties van democratie gaat het hier de laatste weken in de aanzwellende protesten.  Op 31 augustus heeft het bewind in Beijing bepaald dat bij de verkiezingen van de ‘Chief Executive'  van Hong Kong in 2017 de Hong Kong-se bevolking ‘vrij' mag kiezen, maar wel uit kandidaten die door Beijing geselecteerd zijn.

Begrijpelijk dat men hier de straat op gaat om het recht te claimen zelf te bepalen uit wie je kunt kiezen.  Want het spreekt natuurlijk voor zich dat die twee of drie kandidaten  “van China houden”, oftewel marionetten van Beijing zijn.  En het is maar de vraag of die het beste voor hebben met Hong Kong. En daarmee rijst de kernvraag: wat is het beste voor Hong Kong? Voor de Hong Kong-ers, zoals ik die heb leren kennen in het jaar dat ik hier nu woon is het beste voor Hong Kong het behoud van haar gerenommeerde internationale financieel-economische positie.   Dat betekent dat je internationaal een interessant investerings- en vestigingsklimaat  moet kunnen bieden en dat begint met behoud van democratische structuren en de rechtsstaat, met respect voor mensenrechten zoals vrijheid van meningsuiting. Het autocratisch China  heeft daar niets mee. Hong Kong is teruggegeven, zo redeneert men daar, en zal in 2047, als de overgangstermijn van vijftig jaar is verstreken, met haar 7 miljoen inwoners niets meer of minder zijn dan een tamelijk kleine Chinese stad, zoals er honderden zijn. Natuurlijk is  die houding vanuit Chinees perspectief begrijpelijk. De regering in Beijing ziet als haar belangrijkste taak controle te houden over de 1.3 miljard inwoners van China en als er eenmaal begonnen wordt met de gekozen burgemeester in Hong Kong, willen andere steden dat ook en is het einde van de controle zoek.

“Occupy Central” (“Bezet Central”, Central is het financiële hart van Hong Kong, vergelijkbaar met The City van Londen) is de organisatie die de protesten tegen Beijing aanvoert. Vele duizenden gaan wekelijks de straat op en voor de komende weken zijn er ook stakingen afgekondigd, onder andere van studenten. Ze zijn van plan massaal pleinen en straten bezetten, daarin opvallend vaak ondersteund door hun professoren en docenten die hebben toegezegd hun studenten, en ieder die het horen wil,  buiten openbare colleges te geven, onder andere over democratie en rechtsstaat. Dit leidt in China tot nervositeit want wie  ‘studenten” zegt  en “protest' , roept de verboden herinnering op,  aan het de gebeurtenissen van 1989  op het Tiananmenplein.

Ook het VK (Verenigd Koninkrijk) bemoeit zich er mee. De voormalige kolonisator werd gevraagd om een uitspraak. Kon Engeland dit zomaar laten gebeuren met ‘haar' Hong Kong? Nee, dat kon het niet en onlangs kondigde de Vaste Kamercommissie Buitenlandse Zaken van het Britse Parlement aan een onderzoek te zullen instellen naar de vraag of het Chinees-Britse verdrag van 1984, waarin expliciet gesteld wordt dat Hong Kong een “belangrijke mate van autonomie” zou behouden, nu door Beijing geschonden wordt. Dit tot grote woede van Beijing. Waar bemoeien de Britten zich mee…Hong Kong is immers overgedragen…!

Kortom, we beleven spannende tijden. Hoe pakt deze strijd uit  in een situatie van “twee systemen,  één land”, waarbij het ene systeem autocratisch is en het andere dapper poogt een democratische rechtsstaat te zijn?

Het zijn ook leerzame tijden. Want de vraag of democratie gradaties kent, zou men  zich ook moeten stellen in  landen die zich er op laten voorstaan democratieën te zijn. In hoeverre ben je,  als  regering of politieke partij,  bereid de democratische rechtsstaat  aan te passen, op grond van, bijvoorbeeld, angst voor radicalisme en mogelijke gewelddadige gevolgen? Hoe democratisch is een land dat bereid is ten koste van fundamentele grond- en burgerrechten de mogelijkheden van politie en justitie te vergroten, al is daarbij het argument  “geweld te voorkomen”.   Kent democratie gradaties en zo ja, waar leggen wij onze grenzen?

De vragen over democratie die hier aan de orde zijn, zijn inmiddels universele vragen geworden nu onze wereld er één is waarin politieke, religieuze en culturele systemen en overtuigingen steeds meer in elkaar overlopen.

 Daarom zouden juist nu democratieën pal moeten staan voor de democratische grondwaarden en zo uitdragen, dat ware democratie geen gradaties kent.

print this article   |   share this article on:

More articles from Kathleen Ferrier

’Ze is nooit moe’ Dubbelinterview FD (24 June 2021) Artikel van Astrid Theunissen in het FD op 24 november 2020: Gesprek met Kathleen Ferrier en haar zoon Ezra Ferrier de BoerContentspecialist Ezra Ferrier de Boer (29) is de jongste zoon van mensenrechtenvoorvechter Kathleen Ferrier (63), voormalig CD...  |  read blog »

China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van Covid-19 (19 April 2020) China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van de Covid-19.   Zaterdag 18 April was een gitzwarte dag voor Hongkong. 14 vooraanstaande pro-democratie leiders werden gearresteerd  12 mannen en 2 vrouwen. Onder hen journ...  |  read blog »

Preek van de Leek (27 March 2020) Geschreven in een ander tijdperk. Maar nogal wat mensen vragen mij nu de tekst op te sturen, omdat ze hem nogeens willen lezen. Hierbij dan de Preek van de Leek, zoals gehouden in Doesburg, 2 februari 2020.      Zusters en Broeder...  |  read blog »

Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie (20 August 2019) Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie Nieuwsbericht | 20-08-2019 | 16:00 Den Haag, 15 augustus 2019 – Op voordracht van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is Kathleen Ferrier (1957) voor een periode van vier jaar...  |  read blog »

Hongkong vergt gezamenlijke China Strategie (14 August 2019) Hongkong vergt gezamenlijke China-strategie democatische wereld     De grimmige situatie in Hongkong vraagt om een gezamenlijke China-strategie van de democratische wereld; eerst op korte, maar ook op langere termijn. Dit raakt ook de NA...  |  read blog »