Medio augustus zullen Tjeerd en ik voor een periode van in principe vier jaar naar Hong Kong verhuizen. Tjeerd wordt docent op het Luthers Theologisch Seminarie aldaar. Van 5 – 20 april 2013 waren we voor een eerste kennismaking en oriëntatie in China. We begonnen in mainland China, in wat daar doorgaat voor the rural area. We hebben het dan wel over steden van ongeveer 3 miljoen inwoners en voorstadjes ter grootte van onze hoofdstad, met zo'n 700.000 inwoners. De laatste dagen waren we in Hong Kong en maakten kennis met onze nieuwe woon- en werkomgeving.

De verhuizing biedt ons de gelegenheid een aantal jaar de ontwikkelingen in China van dichtbij mee te maken. We beschouwen dit als een uitgelezen kans. De ontwikkelingen in China in deze periode zullen de wereld definitief veranderen.
We zullen moeten leren dansen met de olifant.

China in Afrika
Ik herinner mij nog goed de eerste keer dat tot mij doordrong dat de steeds bredere aanwezigheid van China in de wereld veel complexer lag dan ik tot dan toe, als Kamerlid van toen de grootste (regerings)partij en woordvoerder ontwikkelingssamenwerking, kon vermoeden. Op uitnodiging van het  NIMD, het Nederlands Instituut voor Meerpartijen Democratie, was ik in 2007 uitgenodigd te spreken op een conferentie in Ghana. Er waren vele Afrikaanse hoogwaardigheidsbekleders, regeringsleiders en presidenten voor naar Accra gekomen. De avond voor de conferentie zou beginnen was er een diner voor alle genodigden. Ik zat naast de pesident van Ghana en op een gegeven moment sneed ik het onderwerp ‘Chinese aanwezigheid in Afrika' aan. In de Kamer hadden we het erover, het was een relatief nieuw fenomeen: China dat zich als donorland opwierp maar een volstrekt eigen lijn trok. We spraken er over in termen van hoe lastig China was, en we deden er ook een beetje lacherig over:  China een donorland, ze hebben nog veel te leren voor het zover zou kunnen zijn!

Alsof de Afrikanen daarin zouden trappen! Maar toen ik op wat neerbuigende toon een opmerking in die richting maakte en  aan de president vroeg wat hij ervan vond, gaf hij een antwoord waardoor er een wereld voor mij open ging. Het was ineens muisstil aan tafel en de ogen van de president, tot dan toe een minzame kalme man, schoten vuur terwijl hij met ingehouden woede zei: “We zijn zo dankbaar voor de komst van de Chinezen! Eindelijk, ein-de-lijk donoren die ons als gelijkwaardig beschouwen. Gelijkwaardig, dát “– en hij prikte met zijn vinger in mijn richting – “dát hebben jullie nooit gedaan”. Anderen vielen hem bij: “…eindelijk wordt de winst die samenwerking oplevert eerlijk gedeeld, dat hebben Europeanen ook nooit gedaan”. Ik werd er gepast stil van. Deze avond, meer dan zes jaar geleden,  heeft mij  aan het denken gezet.

Wen er maar vast aan.
De herinnering kwam weer boven toen we de afgelopen weken rondreisden door China. Wat is het goed  de kennismaking met China te beginnen in “het andere China”. Niet in de mega booming centra, zoals Shanghai, Beijing of Hong Kong, maar in Guiyang, provincie Ghuizou en Zhengzhou, provincie Henan, waar we plattelandsdorpen bezochten, kennismaakten met de Miao, de grootste ethnische minderheid in China (maar wel  even groot als de hele bevolking van België) en we op plekken kwamen waar we de traditionele landbouw nog in volle omvang in praktijk zagen. Met oude ploegen en het zware handwerk verricht door mannen, vrouwen en kinderen. . Het zijn de plekken ver weg van de industriële centra, waar je als ultieme gastvrijheid ontvangen wordt met een warm gekookt ei, dit is óók China anno 2013. Maar ook daar, het verstedelijkte platteland in dat “andere China” is de sfeer van vooruitgang onmiskenbaar aanwezig. Ook daar is de vastgoedexplosie zichtbaar en merkbaar, ook daar zijn er kruispunten waarvan je overkant niet ziet en valt de sfeer op van hartelijkheid gekoppeld aan grote vastberadenheid. China speelt een rol in de wereld of die wereld dat nou leuk vindt of niet. Wen er maar vast aan…

Sociale cohesie en ‘grip'op de samenleving
Afgelopen oktober bezocht ik China voor het eerst. Een langgekoesterde wens ging in vervulling toen ik op uitnodiging van de VU deelnam aan een conferentie die die universiteit georganiseerd hadden samen met Renmin University. Het onderwerp van de conferentie was religieuze diversiteit. Wat betekent dat voor een land, ook voor een land als China, wat zijn bedreigingen en wat zijn kansen? Ik sprak over de rol van migranten en migrantenkerken, vanuit mijn ervaringen bij SKIN en als volksvertegenwoordiger. We werden uitgenodigd door de onderminister van de  State Administration for Religious Affairs, SARA. Tijdens het gesprek met hem werd mij duidelijk hoe zeer de staat bezorgd is de grip op het land te verliezen, doordat er een middenklasse aan het ontstaan is, die eigen keuzes maakt, ook op religieus gebied. “…we zijn niet in religie geïnteresserd”, vertrouwde de onderminister mij tijdens de lunch toe, integendeel. Als je religieus bent, kan je niet eens lid worden van de partij! Nee, we willen weten hoe we grip houden. …”

Een groeiende middenklasse is wat dat betreft een uitdaging. Maar tijdens ons kennismakingsbezoek de afgelopen weken werd mij duidelijk dat die uitdaging breder is dan alleen die groeiende middenklasse. Er ontstaat ook een kloof tussen jongeren en ouderen en er ontstaat een kloof tussen rijken en armen, haves and have-nots noemt de Nederlandse consul in Hong Kong. Wilfred Mohr, deze groepen.  Begin jaren negentig woonden we in Brazilië, daarvoor in Chili. Ook daar zagen we  het groeiend ongenoegen van de onderklasse die vrijwel niets te besteden heeft. Extreme luxe naast grote armoede. In winkelcentra in Hong Kong vindt men hele etages met alleen Prada of alleen Luis Vuitton. Daar koopt de  de kleine groep stinkend rijk partijkader voor miljoenen. Om alles op te slaan in de appartementen die ze er maar meteen bij kopen, cash! Er gaat gewoon een koffertje vol dollars open….  naast een groeiende middenklasse, een groeiend verscxhil tussen arm en rijk is er een derde oorzaak waardoor grip op de bevolking weleens lastiger zou kunnen worden: dat betreft groeiende verschillen tussen jongeren en ouderen. Jongeren zijn niet meer zomaar bereid zes dagen per week 10 uur per dag te werken, zoals eerdere generaties zonder klagen deden. Jongeren die zich verbinden met andere jongeren over de wereld -ook al zijn twitter en facebook afgeschermd in mainland China- en die als enig kind vaak de grote verantwoordelijkheid voor de zorg voor de generatie boven hen hebben, beginnen langzaam maar zeker hun meegaandheid te verliezen.

Kortom de Chinese regering staat voor grote interne uitdagingen willen zij de rust te handhaven. Dat betekent op zijn minst ieder jaar 15 miljoen banen creëren en dat betekent de economie zodanig vormgeven dat dat mogelijk blijft. Dus het groeipercentage van minstens 7 % moet gehandhaafd blijven.

China als mogelijke economische motor voor het westen…
Internationaal liggen er ook uitdagingen. China heeft een status op te houden. Toen wij er waren kwam ook de  nieuwe minister van Buitenlandse Zaken van de VS, John Kerry, langs. En niet voor niets bezocht hij China vóór hij Japan bezocht. China, met, ondanks tegenvallende kwartaalcijfers, nog steeds een forse economische groei,  waarnaar in het kwakkelende westen, met jaloezie gekeken wordt. We kunnen er niet meer om heen: het westen heeft China nodig. Dat besefte trouwens Hillary Clinton al, toen zij besloot haar eerste reis als minister buitenlandse zaken naar China te maken. Ook Europa heeft China financieel economisch nodig, Chinese investeringen kunnen de economie de boost geven die ze nodig heeft. Maar of het gebeurt en of het gaat werken?

De grote vraag die we moeten beantwoorden is de vraag wat wij, Europa, de wereld,  met China moeten en wat China met ons moet. Hoe dan ook, we zullen moeten leren dansen met de olifant. We kunnen niet om elkaar heen. Fokke Obbema schrijft erover in zijn net verschenen zéér lezenswaardige China en Europa, waar twee werelden elkaar raken . Bij het stellen van die vraag boeit mij, zeker na onze eerste kennismaking,  vooral ook de vraag wat de niet te stuiten opkomst van China ethisch en cultureel  voor ons betekent.

…en Suriname
Ik hoop de komende periode antwoorden, of delen van antwoorden op deze vragen te vinden. Juist als vrouw uit Suriname, waar China altijd al zeer aanwezig was maar de laatste jaren met een vernieuwde en versterkte opkomst bezig is, wil ik mij in deze vragen verdiepen. Ik hoop de komende periode antwoorden, of delen van antwoorden, te vinden en mijn ervaringen te delen.

print this article   |   share this article on:

More articles from Kathleen Ferrier

’Ze is nooit moe’ Dubbelinterview FD (24 June 2021) Artikel van Astrid Theunissen in het FD op 24 november 2020: Gesprek met Kathleen Ferrier en haar zoon Ezra Ferrier de BoerContentspecialist Ezra Ferrier de Boer (29) is de jongste zoon van mensenrechtenvoorvechter Kathleen Ferrier (63), voormalig CD...  |  read blog »

China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van Covid-19 (19 April 2020) China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van de Covid-19.   Zaterdag 18 April was een gitzwarte dag voor Hongkong. 14 vooraanstaande pro-democratie leiders werden gearresteerd  12 mannen en 2 vrouwen. Onder hen journ...  |  read blog »

Preek van de Leek (27 March 2020) Geschreven in een ander tijdperk. Maar nogal wat mensen vragen mij nu de tekst op te sturen, omdat ze hem nogeens willen lezen. Hierbij dan de Preek van de Leek, zoals gehouden in Doesburg, 2 februari 2020.      Zusters en Broeder...  |  read blog »

Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie (20 August 2019) Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie Nieuwsbericht | 20-08-2019 | 16:00 Den Haag, 15 augustus 2019 – Op voordracht van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is Kathleen Ferrier (1957) voor een periode van vier jaar...  |  read blog »

Hongkong vergt gezamenlijke China Strategie (14 August 2019) Hongkong vergt gezamenlijke China-strategie democatische wereld     De grimmige situatie in Hongkong vraagt om een gezamenlijke China-strategie van de democratische wereld; eerst op korte, maar ook op langere termijn. Dit raakt ook de NA...  |  read blog »